استانداردهای علائم ایمنی

استانداردهای علائم ایمنی برای تعیین شکل، رنگ، محتوا، موقعیت و فاصله نصب علائم ایمنی در محیط های کاری مورد استفاده قرار می گیرند. هدف از این استانداردها افزایش آگاهی و اطلاع رسانی به کارگران و سایر افراد از خطرات موجود یا احتمالی و روش های پیشگیری و مقابله با آن ها می باشد. استانداردهای علائم ایمنی بخشی از برنامه های ایمنی و بهداشتی محیط کار هستند و به حفظ سلامت و جان افراد و تجهیزات کمک می کنند.

استانداردهای علائم ایمنی به دو دسته کلی تقسیم می شوند

استانداردهای ملی

این دسته از استانداردها توسط سازمان های ملی مانند سازمان ملی استاندارد ایران (ISIRI) تهیه و تدوین می شوند و الزامی هستند. این استانداردها معمولاً بر اساس نیازها و شرایط خاص هر کشور تنظیم می شوند و ممکن است با استانداردهای دیگر کشورها تفاوت داشته باشند.

استانداردهای بین المللی

این دسته از استانداردها توسط سازمان های بین المللی مانند سازمان بین المللی استاندارد (ISO) یا سازمان بین المللی کار (ILO) تهیه و تدوین می شوند و برای کشورهای عضو آن ها توصیه شده یا توافق شده هستند. این استانداردها معمولاً بر اساس اصول و مبانی عمومی و مشترک تنظیم می شوند و ممکن است با استانداردهای ملی هر کشور هماهنگ باشند یا نباشند.

استاندارد ISO 7010

 یک استاندارد فنی بین المللی برای تابلوهای ایمنی است. این استاندارد از رنگ ها و اصولی که در استاندارد ISO 3864 برای این نمادها تعیین شده است، استفاده میکند و هدف آن ارائه «اطلاعات ایمنی که تا حد امکان به کمترین استفاده از کلمات برای رسیدن به درک تکیه میکند» است. این استاندارد در ماه اکتبر سال 2003 منتشر شده و از استاندارد ISO 3864 که استانداردهای طراحی و رنگ های تابلوهای ایمنی را تعیین میکرد، جدا شده و با استاندارد ISO 6309 که تابلوهای ایمنی مربوط به حفاظت از آتش سوزی را شامل میشد، ادغام شده است.

این استاندارد پنج ترکیب از شکل و رنگ را برای تمایز بین نوع اطلاعات ارائه شده مشخص میکند . این استاندارد همچنین فهرستی از نمادهای توصیه شده را که با عنوان «تابلوهای ایمنی» میشناسیم، در وبسایت خود، ISO.org، ثبت و لیست میکند. این استاندارد برای نمادهایی که رسما بخشی از استاندارد ISO 7010 شده اند، یک شماره ثبت میدهد. این نمادها بر اساس دسته بندی های زیر، با حروف اختصاری مشخص میشوند:

E برای Emergency یا اضطراری است. این نمادها تابلوهایی هستند که نشان میدهند در شرایط اضطراری چه کاری باید انجام داد. مثلا نماد E001 یک درب خروج را نشان میدهد که باید از آن در صورت بروز آتش سوزی یا زلزله استفاده کرد.

F برای Fire protection یا حفاظت از آتش سوزی است. این نمادها تابلوهایی هستند که نشان میدهند در صورت بروز آتش سوزی چه وسایلی باید استفاده کرد یا از چه مکان هایی باید پرهیز کرد. مثلا نماد F001 یک کپسول آتش نشانی را نشان میدهد که باید از آن برای خاموش کردن آتش استفاده کرد.

P برای Prohibited actions یا اقدامات ممنوعه است. این نمادها تابلوهایی هستند که نشان میدهند از انجام چه کارهایی باید خودداری کرد. مثلا نماد P001 نشان میدهد که باید از سیگار کشیدن در آن محیط خودداری کرد.

M برای Mandatory actions یا اقدامات الزامی است. این نمادها تابلوهایی هستند که نشان میدهند چه کارهایی را باید حتما انجام داد. مثلا نماد M001 یک کلاه ایمنی را نشان میدهد که باید در آن محیط حتما کلاه ایمنی بر سر گذاشت.

W برای Warnings of hazards یا هشدارهای خطرات است. این نمادها تابلوهایی هستند که نشان میدهند در آن محیط چه خطراتی وجود دارد و باید احتیاط کرد. مثلا نماد W001 یک صاعقه را نشان میدهد که باید از برق گرفتگی پیشگیری کرد.

استاندارد ISO 3864

یک استاندارد بین المللی برای تابلوهای ایمنی در محیط های کاری و عمومی است. هدف از این استاندارد این است با استفاده از نمادهای گرافیکی که بر اساس شکل، رنگ و محتوا طراحی شده اند، اطلاعات ایمنی را به صورت قابل فهم و بدون نیاز به زبان متنی منتقل کند. این استاندارد از چهار بخش تشکیل شده است که هر بخش اصول طراحی مخصوص به خود را برای نمادها و تابلوهای ایمنی ارائه میدهد. این بخش ها عبارتند از:

• بخش ۱: اصول طراحی برای تابلوهای ایمنی و نشانه گذاری های ایمنی
• بخش ۲: اصول طراحی برای برچسب های ایمنی
• بخش ۳: اصول طراحی نمادهای گرافیکی برای استفاده در تابلوهای ایمنی
• بخش ۴: خواص رنگ شناسی و نورشناسی مواد تابلوهای ایمنی

این استاندارد پنج رنگ اصلی را برای تابلوهای ایمنی تعیین میکند که هر رنگ معنای خاص خود را دارد. این رنگها عبارتند از:

• زرد: هشدار و احتیاط
• قرمز: ممنوعیت حضور یا اقدام در مکان های خطرناک، اطلاعات اضطراری و آتش‌سوزی
• آبی: الزام انجام اقدامات ایمنی یا استفاده از تجهیزات ایمنی
• سبز: نشان دادن شرایط ایمن یا مکان های امدادی
• سفید: پس زمینه یا نمادهای گرافیکی

این استاندارد همچنین چهار شکل هندسی را برای تابلوهای ایمنی تعیین میکند که هر شکل معنای خاص خود را دارد. این شکل ها عبارتند از:

• دایره: نشان دادن الزام یا ممنوعیت
• مثلث: نشان دادن هشدار یا خطر
• مستطیل: نشان دادن اطلاعات تکمیلی یا راهنمایی
• مربع: نشان دادن شرایط ایمن یا مکان های امدادی

استاندارد ملی  ISIRI 9956

این استاندارد مشخص میکند که چگونه علائم ایمنی و راهنمایی را بر اساس شکل، رنگ، محتوا و مکان قرار دادن طراحی و استفاده کنیم. این استاندارد بر اساس استاندارد بین المللی ISO 7010 در چهار بخش تدوین شده است . این استاندارد به منظور افزایش ایمنی و کاهش خطرات در محیط های کاری، صنعتی، عمومی و خانگی به کار میرود.

نتیجه گیری

در این مقاله، ما به بررسی استانداردهای علائم ایمنی پرداختیم و  نشان دادیم که چگونه این استانداردها با هدف افزایش ایمنی و کاهش خطرات در محیط های کاری، صنعتی و عمومی طراحی و تدوین شده اند. استانداردهای علائم ایمنی یکی از ابزارهای مؤثر برای ارتقای فرهنگ ایمنی در جامعه هستند و برای بهبود کارایی این استانداردها، باید از طریق آموزش، ترویج، بازبینی و ارزیابی مداوم، به افزایش آگاهی و توجه عمومی به آن ها کمک کرد.

شرکت ایمن گنجینه تصویر همه تابلو ها و برچسب های ایمنی خود را مطابق با استانداردهای ملی و بین المللی طراحی و تولید می‌کند.